Nhật Bản từ lâu đã được biết đến như một cường quốc không chỉ có nền kinh tế bậc nhất thế giới, mà còn có nền giáo dục được chú trọng đào tạo kỹ lưỡng, sự đa dạng và chất lượng giảng dạy được xây dựng ngay từ những năm 1950.
Hệ thống giáo dục của Nhật Bản cũng có phần khác so với nước ta. Ở Việt Nam chúng ta cần học 5 năm cấp I, 4 năm cấp II, 3 năm cấp III và 4 năm cho đại học, thì ở Nhật học sinh cần học 6 năm cấp I, 3 năm cấp II, 3 năm cấp III và 4 năm học đại học. Tại Nhật cũng phân chia thành nhiều loại trường học như chúng ta như mẫu giáo, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông, cao đẳng, đại học, trung cấp nghề.
Bậc tiểu học và trung học cơ sở
Tại Nhật, bậc tiểu học và trung học cơ sở là bắt buộc phải học, khi đã đủ tuổi sẽ nhận được giấy thông báo từ cơ quản quản lý tại khu vực sống để tiến hành khám sức khỏe, chuẩn bị cho việc nhập học. Nếu là người nước ngoài muốn học ở các trường quốc lập phải làm đơn xin nhập học và làm những thủ tục cần thiết khác.
Nếu đã học trường tiểu học và trung học cơ sở Quốc lập thì không cần thi tuyển đầu vào nữa. Đối với các công dân chưa đủ 16 tuổi hoặc những người lao động học bổ túc trung học vào buổi tối cũng có thể học đại học.
Bậc trung học phổ thông, cao đẳng và đại học
Sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở, học sinh có thể lựa chọn học tiếp lên trung học phổ thông (là trường cấp III) hoặc trung học chuyên nghiệp (là trường nghề). Nhưng do không bắt buộc nên muốn học tiếp phải đăng ký dự tuyển. Trường trung học phổ thông sẽ mất 3 năm để hoàn thành, đối với hình thức học bán thời gian và học từ xa sẽ kéo dài hơn 3 năm.
Giáo dục ở Nhật có tính cạnh tranh rất cao, nhất là ở các kỳ thi tuyển sinh đại học, đặc biệt kỳ thi tuyển của hai trường đại học danh tiếng như Tokyo và Kyoto. Các tổ chức đánh giá chất lượng học tập của sinh viên trên toàn thế giới cho biết, Nhật là nơi có sự cách biệt trình độ học vấn giữa sinh viên các trường thấp nhất trên thế giới.
Giáo dục Nhật Bản – chuẩn mực cho sự thành công
Tỷ lệ tốt nghiệp trung học ở Nhật Bản là 90%. Sau đó 53,4% số này tiếp tục vào học ở các trường chuyên môn, cao đẳng hoặc đại học. Nhật Bản là một nước có trình độ học vấn cao, số người không biết chữ gần như không có. Tỷ lệ theo học cấp III hiện nay của Nhật là 100%, và đang có chủ trương phổ cập giáo dục bậc trung học, tỉ lệ theo học đại học của Nhật chỉ sau Mỹ với khoảng 50%.
Chính phủ Nhật Bản đã tạo nhiều điều kiện cho các sinh viên nước ngoài đến để học tập, rất nhiều trường tiếng Nhật được mở ra để phục vụ cho nhu cầu này như trường Ngoại ngữ Osaka, Koiwa… ngoài ra còn rất nhiều chương trình học bổng toàn phần, miễn giảm học phí, hỗ trợ thuê nhà…
Hơn thế nữa, chính phủ Nhật vẫn đang ra sức đầu tư cho nền giáo dục nước nhà với mục tiêu đưa hệ thống giáo dục đến với các nước trên thế giới, tạo môi trường thuận lợi để sinh viên trong và ngoài nước theo học tập.